Πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια οι πρωτόγονοι άνθρωποι βίωναν το άγχος ως κομμάτι της καθημερινής τους ζωής. Η πανταχού παρούσα απειλή να τους επιτεθούν τα άγρια θηρία προκαλούσε ένα σύνολο φυσιολογικών αντιδράσεων οι οποίες κρατούσαν τους προγόνους μας σε εγρήγορση ώστε να μπορούν να πολεμήσουν ή να τρέξουν γρήγορα για να διαχειριστούν τον κίνδυνο (fight or flight response) και να επιβιώσουν.
Εξετάσεις. Κάθε φορά ένα μικρό τεστ επιβίωσης
Στη σύγχρονη κοινωνία οι μαθητές συχνά αντιλαμβάνονται τις εξετάσεις ως μία απειλητική για αυτούς συνθήκη, καθώς μέσα σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα καλούνται να αποδείξουν στους γύρω τους αλλά ταυτόχρονα και στον εαυτό τους την ικανότητα και την αξία τους. Το άγχος λοιπόν είναι μια φυσιολογική σωματική και ψυχική αντίδραση του οργανισμού μας σε μία απειλητική κατάσταση ή σε μία συνθήκη που εμείς αντιλαμβανόμαστε ως απειλητική, όπως αυτή των εξετάσεων.
Μέχρι ενός σημείου το άγχος είναι θετικό και χρήσιμο, καθώς κινητοποιεί, και ωθεί τον μαθητή να είναι παραγωγικός, 
αποδοτικός και αποτελεσματικός με τους στόχους και τις υποχρεώσεις του.
Όταν όμως το άγχος ξεφεύγει από τον έλεγχο μας, όταν δηλαδή η ένταση του είναι μεγάλη και διαρκεί πολύ, τότε μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην επίδοση μας, όπως φαίνεται και στο διπλανό γράφημα.
Ο όρος άγχος (ή στρες) προέρχεται από το ρήμα ἄγχω, που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σημαίνει σφίγγω ή πνίγω. Κάπως έτσι γίνονται αντιληπτά και τα σωματικά συμπτώματα του άγχους τα οποία μπορεί να εμφανιστούν ως ένα απλό σφίξιμο στο στομάχι και να ενταθούν φτάνοντας μέχρι ταχυπαλμίες, δύσπνοια, πονοκεφάλους και πολλά άλλα.
Οι Αρνητικές Σκέψεις και η Αυτο – Εκπληρούμενη Προφητεία
Σε νοητικό επίπεδο ο υπερβολικά αγχωμένος μαθητής κυριαρχείται από αρνητικές σκέψεις οι οποίες τον εμποδίζουν από το να σκεφθεί καθαρά και να απαντήσει. Σκέψεις του τύπου: «δεν θα τα πάω καλά», «θα είναι πολύ δύσκολα», «πρέπει οπωσδήποτε να γράψω καλά» αυξάνουν τα επίπεδα του άγχους , εμποδίζουν την ικανότητα συγκέντρωσης και την επίδοσή μας στην εξέταση. Έτσι λοιπόν η προφητεία που είχαμε κάνει λίγο πριν μας μοιράσουν τα θέματα ότι «δεν θα τα καταφέρουμε» εκπληρώνεται μπροστά στα μάτια μας και οι αρνητικές σκέψεις ότι «θα απογοητεύσουμε τους γύρω μας» γίνονται πραγματικότητα αφού απογοητεύουμε πρώτα τον ίδιο μας τον εαυτό.
Σπάσε τον κύκλο
Μέσα σε αυτόν τον καταιγισμό των αρνητικών σκέψεων, οι οποίες αναπόφευκτα οδηγούν σε εκνευρισμό, φόβο, θυμό, μελαγχολική διάθεση, κατάθλιψη πολλές φορές ακόμη και σε κρίσεις πανικού, οι εξετάσεις μεταμορφώνονται σε άγρια θηρία που μας κυνηγούν κι εμείς καλούμαστε να παλέψουμε ή να πετάξουμε μακριά (fight or flight response). Το κλειδί για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε όλη αυτήν την στρεσογόνα κατάσταση και να βγούμε από τον φαύλο κύκλο των «αυτό-εκπληρούμενων προφητειών» είναι οι θετικές σκέψεις. Αν αντικαταστήσουμε τις σκέψεις που κάνουμε γύρω από τις εξετάσεις με πιο θετικές ή έστω ουδέτερες, τότε τα συναισθήματα που θα μας δημιουργηθούν θα είναι λιγότερο αρνητικά και θα μπορέσουμε να τα διαχειριστούμε καλύτερα ώστε να αναπεξέλθουμε στις απαιτήσεις των εξετάσεων.
Κάνε γρήγορα ένα μικρό τεστ.
Διάβασε τις παρακάτω φράσεις και κλείσε τα μάτια προσπαθώντας να εντοπίσεις τα συναισθήματα που σου γεννούν..
| «Τι θα κάνω αν δεν περάσω;» | «Θα κάνω ότι καλύτερο μπορώ για να περάσω.» |
| «Αν κοπώ τι θα πω στους γονείς μου;» | «Οι γονείς μου ξέρουν ότι προσπαθώ και θα με στηρίξουν ό,τι κι αν γίνει.» |
| «Κι αν είναι πολύ δύσκολα;» | «Έχω προετοιμαστεί όσο καλύτερα γίνεται. Ακόμα κι αν είναι δύσκολα εγω θα προσπαθήσω για το καλύτερο» |
Και τώρα απάντησε στην παρακάτω ερώτηση.
«Θα τα καταφέρω?»
Μπορεί επίσης να σου φανεί χρήσιμο : Κάνε ένα σύντομο quiz και μάθε τι τύπος μαθητή είσαι!
